مطالعه و بررسی دیدگاههای کلامی نعمانی در کتاب غیبت

کتاب غیبت تألیف محمد بن ابراهیم نعمانی کهن ترین کتاب روایی است که در اوایل غیبت کبری در مورد غیبت حضرت ولی عصر(عج) نگاشته شده و به دست ما رسیده است. نویسند? آن از محدثان مشهور قرن چهارم هجری و در شمار شاگردان کلینی بوده است. با مطالع? کتاب غیبت به راحتی می توان دریافت که او عالم جامع و در بسیاری از دانش های ادبی، حدیثی، تفسیری و کلامی روزگار خویش خبره بوده و با دیدگاهی کلامی، به گردآوری و دسته بندی احادیث پرداخته است. در یک تقسیم بندی می توان کتاب را به دو بخش کلی امامت و مهدویت تقسیم کرد که نویسنده در هر کدام دیدگاه های کلامی خاص خود را در ضمن احادیث و توضیحات آن بیان می کند. بخش اول شامل مباحثی چون: لزوم امامت، صفات امام، لزوم حجت در روی زمین و ... است و بخش دوم مباحثی مانند غیبت، وظایف منتظران، حی بودن حضرت حجت(عج) و عمر طولانی ایشان، شرایط قبل از ظهور، زمان ظهور و ... را در بر دارد. مباحث کلامی این کتاب شامل کلام عقلی و نقلی است بدین معنا که پاره ای احادیث برای استدلال و دفاع عقلی از گزاره های دینی گنجانده شده و برخی نیز تنها وظیف? تبیین و توضیح موضوع مورد بحث را دارد. رسالت این پایان نامه، متن پژوهی امامت و مهدویت است و با پژوهش در متن کتاب غیبت نعمانی، آن را با نگرش علمی مورد بررسی و نقد قرار می دهد و به مطالعه و تحلیل مباحث کلامی این کتاب می پردازد. قسمت عمده کتاب غیبت که شامل مباحث صحیح کلامی است، در این رساله به صورت مبسوط و مستدل بیان شده و قسمت کوتاهی از این کتاب که با اصول کلامی شیعه در تضاد است، مورد نقد قرار گرفته است.